Co to jest warroza? Objawy roztocza Varroa destructor. Jak leczyć?
Warroza to bezapelacyjnie najpopularniejsza choroba pszczół, z którą w każdym sezonie walczą tysiące pszczelarzy w całej Polsce. Co więcej, z roztoczami Varoa destructor walczą właściciele pasiek na całym świecie i nadal niestety nie udało się znaleźć skutecznej w 100% metody leczenia. O co chodzi z tą globalną walką z warrozą, skąd się wzięła i jak rozpoznać zakażenie warrozą u pszczół? Jak im pomóc w walce z roztoczami wywołującymi tą chorobę? Czy leczenie warrozy to obowiązkowa praca każdego pszczelarza – a może wręcz przeciwnie, da się uniknąć stosowania leków w pasiece?
Warroza – co to jest?
Warroza to jedna z najczęściej spotykanych chorób pszczelich, budzących jednocześnie największe kontrowersje wśród pszczelarzy i nie tylko. Pszczoły zaatakowane przez pasożyty wywołujące warrozę są osłabione, bardziej podatne na inne choroby i mogą krócej żyć w porównaniu do zdrowych osobników. Nieleczenie warrozy może doprowadzić nawet do zagłady rodziny – nic dziwnego, że pszczelarze robią wszystko, co mogą, aby pozbyć się niechcianych gości w postaci roztoczy Varroa destructor z uli. Niestety, ta walka jest bardzo trudna i roztocza powracają w kolejnych latach – pszczołom brak mechanizmów ochronnych, które mogłyby je obronić przed warrozą, więc ta choroba ciągle nawraca, szczególnie w większych pasiekach, w których jest wiele zakażonych rodzin.
Skąd się wzięła warroza?
Roztocza Varroa destructor po raz pierwszy zostały zidentyfikowane w latach 50. w Indonezji. Od tamtej pory pasożyty rozpoczęły swoją wędrówkę po całym globie i ich zmasowany atak nadal trwa – w Polsce pojawiły się już w latach 80. XX w.
Czym przejawia się zarażenie warrozą u pszczół?
Doświadczony pszczelarz w ciągu kilku chwil rozpozna porażenie warrozą u pszczół. Objawy warrozy można zauważyć gołym okiem – należą do nich przede wszystkim:
- niepokój wśród pszczół,
- okaleczone dorosłe osobniki pszczół,
- zamieranie czerwiu,
- zwiększenie podatności roju na inne choroby wirusowe i bakteryjne,
Warto wiedzieć, że początkowe stadium tej choroby przebiega niezauważalnie a dopiero przy dużym nasileniu roztoczy Varoa destructor są zauważalne takie objawy, jak deformacja ciała dorosłych pszczół, skrócenie ich odwłoka czy niedorozwój skrzydeł.
Sprawdź naszą ofertę środków chemicznych pomocnych w leczeniu warrozy
Wybrane metody leczenia warrozy
Istnieje wiele metod leczenia warrozy, ale żadna z nich nie daje 100% skuteczności. Aby uchronić swoje pszczoły przed warrozą warto stosować różne metody zamiennie – w przeciwnym razie roztocza mogą się uodpornić na stosowane środki i dalej prowadzić swoją niszczycielską inwazję.
Jak i kiedy leczy się pszczoły na warrozę?
Leczenie pszczół przeprowadza się zwykle wiosną i jesienią. W niektórych rodzinach, w miarę potrzeb środki chemiczne są używane także w trakcie sezonu, ale wtedy trzeba wziąć pod uwagę, że od takiej rodziny nie będzie można podbierać miodu. Leki warroabójcze takie, jak np. amitraza mają określoną karencję – w tym przypadku 30 dni.
Czym można leczyć pszczoły na warrozę?
Istnieje wiele metod leczenia warrozy. Którą wybrać? Zapraszamy na przegląd najważniejszych metod pozwalających pozbyć się tych małych, niechcianych intruzów z pasieki!
Zwalczanie warrozy naturalnymi metodami
Naturalne metody pomagające w usunięciu z uli roztoczy Varoa destructor są skuteczne i nie wymagają stosowania agresywnej chemii. Do najpopularniejszych należą:
Wycinanie czerwiu trutowego
Czerw trutowy, zlokalizowany zazwyczaj w dolnej części ramek i po jej bokach to doskonałe siedlisko dla roztoczy – samica Varoa destructor dłużej żeruje pod larwą czerwiu trutowego niż zwykłego czerwiu pszczół-robotnic. Przed wygryzieniem się trutni pszczelarz wycina komórki i usuwa ich zawartość wraz z bytującymi tam roztoczami.
Stosowanie ramek pracy
Ramki pracy to puste ramki, wkładane do ula w momencie intensywnego rozwoju rodziny. Pszczoły budują na takiej ramce plaster o większej średnicy oczek – dzięki temu po złożeniu jajeczek w komórce plastra będą rozwijać się larwy trutni. Dalsze postępowanie – jak wyżej.
Zwalczanie warrozy metodami chemicznymi
Wśród metod chemicznych możemy wyróżnić dwa rodzaje środków waroabójczych: preparaty z amitrazą w roli głównej i środki bazujące na kwasach organicznych lub olejkach eterycznych.
Amitraza
Środki chemiczne z amitrazą występują w sprzedaży w postaci tabletek. Ich spalenie skutkuje wytworzeniem leczniczego dymu, którym odymia się ul i rodzinę pszczelą. Takie zabiegi najlepiej stosować w rodzinach bez czerwiu.
Kwasy organiczne
W leczeniu warrozy ma zastosowanie kwas mrówkowy o stężeniu 65%, który w odpowiedniej ilości jest umieszczany w specjalnych dozownikach do kwasu i umieszczany na powałce ula. Stosowany jest też kwas szczawianowy, którym kropi się uliczki pomiędzy ramkami. Kwas szczawianowy w paskach to kolejna alternatywa – można je zawiesić w ulu i uniknąć kontaktu ze stężonym kwasem. Stosując stężone kwasy w pasiece zawsze należy pamiętać o niezbędnej odzieży ochronnej – rękawicach kwasoodpornych, okularach i masce ochronnej wraz z filtrami.
Olejki eteryczne
Specyfiki wykorzystujące np. olejek tymiankowy są sprzedawane najczęściej w postaci pasków zawieszanych w środku gniazda, pomiędzy ramkami.
Profilaktyka warrozy
Oprócz niezbędnego leczenia pszczół na warrozę warto pomyśleć też o profilaktyce. Jedną z ważniejszych, ale często pomijanych prac jest wymiana starych plastrów. Przeczerwione wielokrotnie, czarne plastry z kilkuletnim stażem w pasiece powinno się wycinać, stapiać w topiarce do wosku a w zdezynfekowane odpowiednio ramki wtapiać świeżą węzę. W ten sposób unikamy rozprzestrzeniania się wirusów i stwarzamy pszczołom lepsze warunki do rozwoju. Profilaktyką warrozy jest też podawanie pszczołom ciasta z tymolem – to nie tylko wzmocnienie rodziny, ale też przyśpieszenie walki z warrozą w trakcie sezonu!
