Jak pobudzić matkę pszczelą do czerwienia?

Jedynym obowiązkiem matki pszczelej – najważniejszej pszczoły w każdym ulu – jest składanie jajeczek. To dzięki niej rodzina pszczela może się rozwijać. To dzięki niej rój może przetrwać. Warto o nią szczególnie dbać – nieobecność matki pszczelej w ulu to niemały kłopot! Ale nie tylko nieobecność matki pszczelej w ulu może przysporzyć pszczelarzowi niemałych problemów. Samo składanie jajeczek przez matkę też może być kłopotliwe – w zależności od pory roku. Dzisiaj dowiesz się więcej na tego, dlaczego warto wspierać pracę matki w pewnych momentach roku pszczelarskiego a w innych łagodnie wyhamowywać jej zapędy do rozmnażania się i jak to łagodnie przeprowadzić w swojej pasiece.

Matka pszczela – najważniejsza pszczoła w ulu

Matki pszczele to bez wątpienia najbardziej wartościowe pszczoły w każdej pasiece. Są na tyle wartościowe, że wielu pszczelarzy koncentruje się raczej na hodowli matek niż na hodowli rodzin produkcyjnych i pozyskiwaniu miodu, ewentualnie innych produktów pszczelich.

Czym wyróżniają się matki pszczele w porównaniu do robotnic?

Matkę pszczelą łatwo można odróżnić wizualnie od pszczoły-robotnicy. Jest większa, ma dłuższy odwłok i spełnia zupełnie inne funkcje w ściśle shierarchizowanej rodzinie pszczelej. Od robotnic odróżnia ją też długość życia – matka pszczela może żyć nawet kilka lat, co znacznie wyróżnia ją na tle robotnic, żyjących w szczycie sezonu jedynie do 40 dni. 

Funkcje matki w rodzinie pszczelej

Zadaniem matki jest przede wszystkim składanie jajeczek w komórkach plastrów pszczelich – dzięki temu rodzina może się rozwijać - liczebność robotnic w rodzinie pszczelej wzrasta i rój staje się coraz silniejszy. Nie odbywa ona lotów po nektar czy pyłek pszczeli, a jedyny wylot matki z ula to wylot na lot godowy lub rójka – ucieczka z ula w towarzystwie robotnic i niezbędnych do przeżycia zapasów miodu. To matka pszczela decyduje o tym, kiedy pszczoły najintensywniej się rozwijają – im więcej złożonych jajeczek, tym więcej pszczół potrzebnych jest do karmienia larw, ale z drugiej strony efekt tej ciężkiej pracy pojawi się w ciągu 21 dni – tyle trwa rozwój w komórce pszczoły robotnicy: od jajeczka do dorosłej postaci owada.

Sprawdź naszą ofertę matek pszczelich

Czerwienie matki pszczelej – proces naturalny wspomagany przez człowieka

Chociaż nawet najbardziej doświadczeni hodowcy matek pszczelich nie mają wpływu na to, jak zachowuje się kilkuletnia matka na ramkach, warto pomyśleć o czerwieniu matki pszczelej już w momencie poddawania matki do rodziny. Najlepiej, najbardziej intensywnie czerwią matki młode, dlatego większość pszczelarzy regularnie wymienia matki pszczele. Intensywność czerwienia jest uzależniona także od rasy matki pszczelej oraz od terminu unasiennienia – bezpośrednio po locie godowym matka pszczela nie czerwi jeszcze tak intensywnie, jak ma to miejsce w kilka miesięcy po zapłodnieniu.

Czy i jak można sterować czerwieniem przez matkę pszczelą?

Pszczelarz, któremu zależy nie tylko na silnych rodzinach, ale też na pozyskaniu jak największych ilości miodu i innych produktów pszczelich może nieco wspomóc czerwienie matki. Im więcej pszczół w ulu – tym więcej miodu i tą zależność umiejętny pszczelarz może łatwo wykorzystać sterując czerwieniem matki. 

Kiedy pobudzamy matkę pszczelą do czerwienia?

Pierwsze pobudzanie matki do czerwienia odbywa się bardzo wczesną wiosną – rozpoczęcie składania jajeczek przez matkę jest uzależnione od mleczka pszczelego, którym robotnice karmią matkę. Szczególnie wiosną ważne jest intensywne czerwienie matki – pszczoły, które zimują wkrótce zginą i potrzebne są kolejne pokolenia robotnic, aby zachować ciągłość rodziny. 

Pobudzanie pszczół do czerwienia jest też ważne przed planowanymi zbiorami miodu. Jeśli znamy terminy kwitnienia głównych roślin miododajnych w otoczeniu pasieki i długość cyklu rozwojowego pszczoły od jajeczka do dorosłej postaci owada możemy przewidzieć, kiedy potrzebne jest najbardziej intensywne czerwienie matki.

Kiedy hamujemy matkę pszczelą w czerwieniu?

Pobudzenie matki do czerwienia jest też ważne przed zimowlą – tutaj zależy nam na wyhamowaniu czerwienia, które umożliwia leczenie pszczół przeciwko warrozie, np. poprzez odymianie specjalnymi środkami chemicznymi na bazie amitrazy. Warroza ukryta pod czerwiem nie zniknie nawet w przypadku kilkukrotnego zabiegu… 

Ale jesienne czerwienie matki ma znaczenie nie tylko ze względu na leczenie pszczół. Obecność dużej ilości czerwiu uniemożliwia zmniejszanie gniazda. Miejsca na pokarm dla pszczół też nie ma zbyt wiele, gdy komórki plastra są zaczerwione. Dlatego zależy nam na zwiększeniu intensywności czerwienia matki późnym latem i wyhamowaniu jej jesienią – w październiku nie powinno już być nowego czerwiu w rodzinie, aby nie osłabiać przygotowywanych do zimowli pszczół, które muszą „wychować” czerw.

Jak pobudzić matkę pszczelą do bardziej intensywnej pracy – kilka wskazówek dla pszczelarzy

Pobudzanie matki do czerwienia odbywa się na kilka sposobów. Oto nasze sposoby na zwiększenie liczebności roju!

Podawanie syropu dla pszczół lub ciasta dla pszczół

Najpopularniejszym sposobem pobudzenia matki do czerwienia jest podawanie pszczołom porcji syropu cukrowego lub ciasta dla pszczół. Podkarmianie rodzin syropem pomaga zwiększyć intensywność czerwienia matki na zasadzie: mamy więcej pokarmu, jesteśmy w stanie wyżywić większą liczbę pszczół – można śmiało składać jajeczka. Podawanie pszczelego ciasta także pozytywnie wpływa na liczbę składanych przez matkę jajeczek; powoduje też bardziej intensywny wychów czerwiu.

Sterowanie szerokością gniazda

Pszczoły, które zagospodarowały już wszystkie obecne w ulu ramki nie będą się rozwijać. Z tego powodu najczęściej w maju zaczynamy intensywnie rozszerzać gniazdo umieszczając w ulu kolejne ramki z węzą pszczelą lub woszczyzną (wybudowanymi już przez pszczoły zeszłorocznymi lub kilkuletnimi plastrami). Zwiększenie miejsca w ulu to też sposób na pobudzenie matki do czerwienia.

Wymiana plastrów

Matki pszczele najchętniej składają jajeczka w świeżo wybudowanych komórkach plastra – na węzie. Warto więc pamiętać o regularnej wymianie plastrów, nawet jeśli na pierwszy rzut oka nic złego się z nimi nie dzieje a tylko ciemnieją wskutek wielokrotnego rozwijania się larw w tych samych komórkach.