Przegląd najpopularniejszych roślin miododajnych. Co zasiać, aby pszczoły miały dobry pożytek?

Różnorodna i obfita baza pożytkowa to jedna z kluczowych kwestii, które warto wziąć pod uwagę zakładając pasiekę. Ciągłość pożytków pszczelich, czyli następujące po sobie kwitnienie kolejnych roślin miododajnych jest bardzo ważna nie tylko dla pszczół, ale także dla pszczelarza. Jak można wspomóc rodziny pszczele w poszukiwaniu nowych gatunków miododajnych? Co zasiać, aby mieć różne gatunki miodu i jakie są najpopularniejsze rośliny miododajne? Zapraszamy na przegląd roślin, które warto mieć w pobliżu swojej pasieki!

Rośliny miododajne, czyli jakie?

Każdy, nawet najmniej doświadczony pszczelarz wie, że otoczenie pasieki – nie tylko lokalizacja, ale przede wszystkim obecność roślin miododajnych w pobliżu – ma kluczowe znaczenie dla rozwoju rodzin i ilości zbieranego miodu. Na terenach ubogich w rośliny miododajne miodu jest nie tylko mniej, ale czasem nawet ciężko przetrwać wielu rodzinom pszczelim. Wtedy często trzeba ratować rodziny podając im ciasto dla pszczół lub pokarm dla pszczół w postaci syropu. Co się kryje pod pojęciem rośliny miododajnej? Najczęściej jest to roślina o długim czasie kwitnienia, która jest dobrym źródłem nektaru oraz pyłku i jest chętnie oblatywana przez pszczoły. 

Zobacz produkty w kategorii Pokarm dla pszczół

Wydajność miodowa roślin

Parametrem, który precyzyjnie określa miododajność rośliny jest wydajność miodowa. Dzięki niej można porównywać gatunki pomiędzy sobą, co w inny sposób byłoby trudne biorąc pod uwagę różny czas kwitnienia oraz zróżnicowane wymagania co do uprawy. Wydajność miodowa jest określana w kg/h – jest to maksymalna ilość miodu, którą można pozyskać z hektara danej uprawy. Dla porównania: rzepak ozimy charakteryzuje wydajność miodowa na poziomie 150-200 kg/h a facelię błękitną wydajność rzędu 300-600 kg/h. 

O czym pamiętać wybierając rośliny miododajne?

Jeśli myślisz o wzbogaceniu bazy pożytkowej w okolicy Twojej pasieki lub dopiero planujesz postawienie kilku uli pod domem warto pamiętać o kilku zasadach dotyczących roślin miododajnych. Przede wszystkim:

- wybierz rośliny, które kwitną w różnych terminach – dzięki temu pszczoły będą miały ciągłość pożytków a okresów bezpożytkowych będzie mniej,

- lokalizacja uprawy – niezależnie od tego, czy planujesz siew pod domem, czy na polu oddalonym od pasieki trzeba wziąć pod uwagę odległość. Najlepiej, aby pożytek był oddalony od pasieki maksymalnie o 2-3 km – dalej zlokalizowane rośliny miododajne nie są tak atrakcyjne dla pszczół, dla których każdy wylot z ula to spory wydatek energetyczny,

- różnorodność – nie nastawiaj się na jeden typ uprawy. Jeśli nie masz doświadczenia w uprawach takich, jak rzepak czy gryka, warto pomyśleć np. o zasadzeniu lipy w pobliżu uli. Niektóre gatunki mają konkretne wymagania glebowe, inne są łatwiejsze w uprawie – warto zdecydować się na zróżnicowaną bazę pożytkową, bo w razie niepowodzenia zawsze z którejś z upraw skorzystają pszczoły.

Przegląd najpopularniejszych gatunków roślin i drzew miododajnych

Lipa

Miód lipowy to bez dwóch zdań faworyt zdecydowanej większości konsumentów. Tego typu miód jest ceniony z uwagi na swoje właściwości wykrztuśne i wspomagające leczenie przeziębienia. Jest najbardziej rozpowszechnionym gatunkiem miodu, ale jednocześnie nie występuje w dużych ilościach tak często, jak mogłoby się wydawać. Miododajne są zarówno lipy drobnolistne, jak i szerokolistne, ale w Polsce najbardziej rozpowszechnione są lipy drobnolistne, które można spotkać m.in. w parkach czy przy drogach. Nie ma dużych wymagań glebowych i chętnie rośnie na różnych podłożach. Jedynym mankamentem lipy jest powolny czas wzrostu – aby cieszyć się miodem lipowym z własnego drzewa potrzeba wielu, wielu lat.

Gryka zwyczajna

Kolejną rośliną obfitującą w nektar, ale i w pyłek pszczeli jest gryka zwyczajna. Miód pozyskiwany białych, drobnych kwiatów gryki ma ciemny, prawie czarny kolor i posmak lekkiej goryczki. Pomimo, że jest to gatunek, który potrafi dać sporą ilość cenionego przez klientów miodu polecamy korzystanie z gryki doświadczonym pszczelarzom – co ciekawe pszczoły korzystające z pożytku gryczanego mogą być agresywne, nawet jeśli na ogół są spokojne.  

Rzepak

Żółte pola rzepaku to jeden z pierwszych symboli prawdziwej wiosny a dla pszczelarzy to często także pierwszy „porządny” pożytek pszczeli. Podobnie, jak w przypadku gryki, tak i nie wszystkie odmiany rzepaku są silnie nektarujące, na co warto zwrócić uwagę wybierając odmianę do siewu. Rzepak – mimo, że jest świetnym pożytkiem – może być też zagrożeniem dla pszczół, gdyż w trakcie jego kwitnienia są stosowane środki ochrony roślin. 

Mniszek lekarski

W pasiekach, które przed rzepakiem pozyskują miód wiosenny często jest to pierwszy pożytek po zimie. Dla pszczół, spragnionych pierwszych wiosennych wylotów z ula mniszek lekarski jest przede wszystkim źródłem pyłku – jego wydajność pyłkowa jest imponująca i sięga ponad 200 kg/h. Obecność mniszka lekarskiego w pobliżu pasieki jest bardzo ważna – dzięki dużym ilościom pyłku pszczoły mogą zaspokoić potrzeby kolejnego pokolenia pszczół, które w lecie będzie stanowiło siłę rodziny. Zapasy pierzgi pszczelej z zimy mogą nie wystarczyć i wtedy pyłek z mniszka często ratuje sytuację. 

Facelia błękitna

Kolejna roślina uprawna o niebiesko-fioletowych kwiatach, często wybierana na poplon. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i jest chętnie oblatywana przez pszczoły. Facelia błękitna kwitnie zwykle od 6 do 10 tygodni od siewu i jest dobrym uzupełnieniem bazy pożytkowej np. pomiędzy lipą a akacją.

Wrzos

Ta popularna roślina rabatowa sprawdza się także w roli źródła nektaru i pyłku. Miód wrzosowy należy do najszlachetniejszych gatunków miodu i jest wykorzystywany w leczeniu grypy i przeziębienia, ale także infekcji układu moczowego i problemów trawiennych. Pozyskiwanie miodu wrzosowego jest jednak skomplikowane i wymaga nie tylko odpowiedniego sprzętu pszczelarskiego i odzieży pszczelarskiej, ale także niemałego doświadczenia. Wrzos kwitnie na początku września a dla pszczelarzy jest to moment podkarmiania pszczół na zimę – podbieranie miodu w tym okresie wymaga sporej wiedzy.

Koniczyna

Miododajna jest zarówno koniczyna biała, jak i koniczyna czerwona (nieznacznie różnią się wydajnością miodową). Miód z koniczyny najczęściej  jest pozyskiwany razem z nektarem z innych roślin kwitnących w tym terminie tworząc miód wielokwiatowy. „Czysty” miód koniczynowy jest bardzo rzadko spotykany. 

Lawenda

Lawenda to w ostatnim czasie jedna z najpopularniejszych roślin ogrodowych. Uwielbia słońce i wysokie temperatury a jej kwiaty niosą za sobą wspaniały zapach. To nie tylko roślina miododajna – lawenda ma także wiele innych zastosowań – m.in. można z niej stworzyć odświeżacze powietrza np. do szafy. Dla pszczelarzy lawenda ma jeszcze inną zaletę – suszone kwiaty lawendy skutecznie odstraszają motylicę – jednego z największych szkodników pasożytujących na ramkach pszczelich. 

Akacja a właściwie robinia akacjowa

Miód akacjowy to kolejny, absolutnie wyjątkowy gatunek miodu. Jest ceniony przede wszystkim ze względu na niską zawartość glukozy a co za tym idzie niski indeks glikemiczny. Robinia akacjowa to wdzięczny pożytek – pszczoły potrafią naprawdę świetnie ją wykorzystać, ale jedynie pod warunkiem, że są odpowiednie warunki atmosferyczne. Robinia akacjowa nektaruje w wysokich temperaturach, więc tego typu miód jest zbierany na ogół raz na kilka lat.

Zioła

Miododajne są także różne gatunki ziół, które można uprawiać nawet w przydomowym ogródku. Liderem wśród miododajnych ziół jest bez wątpienia lebiodka pospolita znana powszechnie jako oregano. Pszczoły chętnie oblatują też takie zioła, jak : tymianek, ogórecznik lekarski, rumianek, nagietek czy dziurawiec zwyczajny. 

Bibliografia:

Sławomir Trzybiński: Współczesna gospodarka pasieczna. Tom I, Bee & Honey sp. z o.o., 2013.