Rasy pszczół w Polsce. Jaką rasę wybrać?

Hodowla łagodnych, nierojliwych pszczół i pozyskanie jednocześnie dużej ilości miodu to cel praktycznie każdego pszczelarza. Wybór rasy hodowanych pszczół to niemała zagwozdka - niezależnie od tego, czy prowadzisz niewielką, amatorską pasiekę gospodarując zaledwie w kilku pniach pszczelich, czy też jesteś właścicielem pasieki liczącej kilkaset uli na kilku pasieczyskach. Od tej decyzji będzie zależała nie tylko ilość miodu, ale także i dynamika rozwoju rodziny. Jaką rasę wybrać, aby podchodzić do uli z przyjemnością? Dzisiaj podglądamy, czym różnią się poszczególne rasy i jakie rasy pszczół najchętniej są wybierane w Polsce!

Rasy pszczół w Polsce – dlaczego wybór ma znaczenie?

Wszystkie hodowane w Polsce pszczoły można zaliczyć do tego samego gatunku – jest to pszczoła miodna, łac. Apis mellifera. Chociaż wszystkie pszczoły należące do tego gatunku pobierają nektar w ten sam sposób, tworzą tak samo ściśle zorganizowane struktury i mają bardzo podobne organizmy, poszczególne rasy różnią się między sobą. Ma to duże znaczenie do pszczelarza, który z tymi niewielkimi owadami ma do czynienia na co dzień.

Wpływ rasy na rozwój rodziny pszczelej w trakcie sezonu

Jedną z najistotniejszych różnic pomiędzy poszczególnymi rasami pszczół jest szybkość rozwoju rodziny. Niektóre rasy pszczół szybko zaczynają rosnąć w siłę wiosną – matka zaczyna intensywnie czerwić, inne z kolei startują z opóźnieniem. Bardzo ważna jest też ciągłość czerwienia – matki pszczele niektórych ras szybko rezygnują z czerwienia, jeśli następuje przerwa pomiędzy pożytkami. Rozwój pszczelej rodziny jest też mocno uzależniony od podatności na choroby – niektóre rasy pszczół są bardziej odporne na takie choroby, jak warroza czy nosemoza, inne są delikatniejsze i wymagają więcej uwagi, gdyż szybciej chorują i trudniej je wyleczyć. 

Wpływ rasy na miodność

Niezwykle ważną różnicą pomiędzy rasami, a nawet liniami ras pszczół jest ich miodność, czyli efektywne wykorzystywanie pożytków. Bezpośredni wpływ na to ma m.in. anatomiczna budowa pszczół – w niektórych rasach języczek jest dłuższy. Na to, jak dużo miodu przyniosą pszczoły wpływa też siła rodziny.

Wpływ rasy na rojliwość

Kolejną cechą, która dzieli rasy pszczół jest rojliwość rodzin pszczelich – niektóre rasy są skłonne do ucieczek i szybko decydują się na opuszczenie rodzimego gniazda. Niska rojliwość rasy to pożądana cecha zwłaszcza dla początkujących pszczelarzy, którzy nie potrafią jeszcze zaobserwować pierwszych oznak nastroju rojowego w rodzinie.

Czym jeszcze różnią się rasy pszczół pomiędzy sobą?

To jeszcze nie koniec różnic. Oprócz najważniejszych kwestii opisanych poniżej rasy pszczół różnią się między sobą:

- agresywnością – łagodne, łatwe w przeprowadzaniu przeglądów pszczoły o wiele łatwiej hodować niż te, w których pracę trzeba wykonywać w kompletnym kombinezonie pszczelarskim,

- wyglądem – pomimo, że należą do jednego gatunku rasy pszczół można łatwo odróżnić wizualnie – to proste zwłaszcza dla doświadczonego pszczelarza,

- aktywnością na ramkach – niektóre rasy pszczół bardziej trzymają się ramek, co można zauważyć np. w trakcie miodobrania. Różnice pomiędzy rasami są dostrzegalne także m.in. w szybkości zajmowania nadstawek.

Załóż nową rodzinę pszczelą - sprawdź ofertę matek

Jakie rasy są najchętniej hodowane w Polsce?

W Polsce królują trzy rasy pszczół miodnych: najpopularniejsza jest rasa kraińska, za nią środkowoeuropejska i kaukaska. Pszczelarze w Polsce chętnie hodują też pszczoły rasy Buckfast i włoszki, czyli rasę włoską. Poniżej krótki przegląd najważniejszych informacji o każdej z tych ras.

Rasa kraińska

Najchętniej wybierana przez pszczelarzy rasa w Polsce cechuje się szybkim rozwojem wiosennym, co umożliwia wykorzystanie jej do wczesnych pożytków. Są to miodne i łagodne pszczoły, które w dodatku są odporne na choroby czerwia. Wadą tej rasy jest jednak dość duża rojliwość, nad którą ciągle trwają prace – w Polsce jest zarejestrowanych aż kilkadziesiąt linii rasy kraińskiej. 

Rasa środkowoeuropejska

To rasa, która stawia pszczelarzowi duże wymagania. Robotnice mogą być agresywne, ale zaletą tej rasy jest odporność na grzybicę czerwiu i nosemozę. Z drugiej strony pszczoły tej rasy cechuje wrażliwość na warrozę. Doskonale zimują, ale późno rozwijają się na wiosnę, dlatego rasa środkowoeuropejska będzie przeznaczona do wykorzystania raczej na późnych pożytkach. 

Rasa kaukaska

Pszczoły rasy kaukaskiej są bardzo pracowite i wytrwałe, jeśli chodzi o poszukiwanie nowych roślin miododajnych. Świetnie sprawdzą się na zróżnicowanych pożytkach, raczej późnych, gdyż podobnie, jak pszczoły rasy środkowoeuropejskiej kaukaskie pszczoły powoli rozwijają się wiosną. Są wyjątkowo nierojliwe i łagodne, ale często są celem rabunków. Co ciekawe, pszczoły tej rasy cechuje mocne kitowanie przestrzeni ulowych – to z jednej strony może utrudnić wykonywanie przeglądów, ale z drugiej strony może być zaletą, jeśli zależy nam na poławianiu kitu pszczelego.

Inne rasy pszczół

Rasa Buckfast

Buckfast to stosunkowo nowa rasa pszczół, która szybko zyskuje na popularności przede wszystkim ze względu na wyjątkową łagodność i dużą miodność – są bardzo pracowite. Pszczoły tej rasy bardzo szybko się rozwijają, ale są jednocześnie mało rojliwe, co powoduje, że szybko rosną w siłę. Nie rozwijają się tak szybko na wiosnę, jak pszczoły rasy kraińskiej, więc najlepiej wykorzystywać je na nieco późniejsze pożytki. Dobrze zimują w polskich warunkach, co jest kolejnym atutem tej rasy.

Rasa włoska

Kolejna łagodna i nierojliwa rasa pszczół, która najczęściej jest wykorzystywana w pasiekach wędrownych. W polskich warunkach pszczoły rasy włoskiej mogą mieć problem z przezimowaniem – szczególnie w przypadku długiej i mroźnej zimy. Zaletą tej rasy jest wyjątkowa odporność na choroby.

Samodzielna hodowla matek pszczelich danej rasy – da się nawet w amatorskiej pasiece!

Pierwsze matki pszczele pszczelarze pozyskują najczęściej z instytutów hodowlanych lub od zaprzyjaźnionych pszczelarzy. Bardziej doświadczeni mogą spróbować swoich sił w hodowli matek pszczelich – jest to możliwe do wykonania nawet w amatorskiej pasiece. Satysfakcja z prężnie rozwijającej się rodziny pszczelej z samodzielnie wyhodowaną matką jest warta zachodu. 

Niezbędny sprzęt pszczelarski do wychowu matek pszczelich

Do wychowu matek pszczelich potrzebny jest specjalistyczny sprzęt pszczelarski. Na własne potrzeby można wykorzystać uliki weselne i drobne akcesoria takie, jak fajka do łapania matek – plastikowa czy chwytak do matek. Jeśli planujemy zająć się wychowem matek pszczelich na większą skalę warto zainwestować w dedykowane inkubatory do wychowu matek.