Rodzaje pszczół, role i podział w ulu. Kompleksowe omówienie

Pszczeli rój to liczna rodzina. W środku sezonu ilość pszczół w ulu może sięgać nawet 80 tysięcy dla bardzo silnych rodzin. Zimą ilość robotnic spada, ale i tak wynosi przeciętnie 10-20 tysięcy. Cykl życia pszczoły miodnej jest naprawdę fascynujący – zadania, jakie stoją przed poszczególnymi robotnicami zmieniają się wraz z ich wiekiem. Nad tym wszystkim panuje jedna matka pszczela a w ulu znajdziemy jeszcze nieraz nawet kilka tysięcy trutni. Czym dokładnie zajmują się poszczególne rodzaje pszczół? Jak wygląda przykładowy dzień z życia pszczoły? O tym w dzisiejszym artykule!

Pszczoły – nie tylko robotnice!

Nie bez powodu mówi się, że praca wre jak w ulu. Pszczoły to prawdziwe pracoholiczki – nie mogą odetchnąć nawet przez chwilę. Ta doskonale zorganizowana struktura to nie tylko ściśle określone zadania każdej z pszczół. Dla pszczelego roju tak precyzyjnie rozdzielone zadania to jedyna możliwość przetrwania w naturze. Pomimo, że pszczelarze wspierają pszczoły podając im ciasto pszczele czy ramki do uli z wtopioną już węzą pszczelą, pszczoły i tak mają mnóstwo pracy. Najbardziej rozpoznawalne nawet przez laików są robotnice, ale oprócz nich w każdej rodzinie musi znajdować się matka pszczela, nazywana czasem królową oraz trutnie. 

Jakie pszczoły wyróżniamy w każdej rodzinie?

Królowa matka

To jedyna w swoim rodzaju pszczoła. Od robotnic i trutni wyróżnia ją dłuższy odwłok. Jest większa, więc czasem, gdy pszczół na ramce jest stosunkowo mało można bardzo szybko ją odnaleźć. Aby ułatwić sobie to zadanie stosuje się znakowanie matek pszczelich, np. poprzez opalitki czy flamaster do znakowania matek. Matka pszczela od robotnic odróżnia się także zdecydowanie dłuższym życiem – może spełniać swoją funkcję nawet kilka lat. Królowa jest doskonale chroniona przez inne pszczoły – jest w końcu gwarancją rozmnażania się a więc przetrwania pszczelego roju. 

Robotnice 

Robotnice to najliczniejsza grupa pszczół w ulu. Zajmują się praktycznie wszystkim – od oczyszczania plastrów i dna ula, przez karmienie larw i królowej, zbieranie nektaru i pyłku aż do ochraniania otoczenia ula. Co ciekawe, długość życia robotnic jest uzależniona od terminu wygryzienia się, czyli opuszczenia komórki plastra przez dojrzewającą pszczołę. Najdłuższym życiem mogą cieszyć się pszczoły wygryzione wczesną jesienią – ich zadaniem jest troska o przetrwanie roju przez zimę i te pszczoły giną dopiero wiosną. W sezonie robotnice żyją pomiędzy 35 a 40 dni.

Trutnie

To ostatni rodzaj pszczół obecnych w każdym ulu. Trutnie żyją w ulu tylko w sezonie – jesienią są wyrzucane z pszczelego gniazda przez robotnice ze względu na to, że zjadałyby cenne zapasy miodu przeznaczone do zimowli. Trutnie od robotnic i matki znacząco się różnią – są grubsze i większe od robotnic, ale o krótszym odwłoku niż matka. Odwłok często ma całkowicie czarne zabarwienie podczas, gdy odwłok robotnic może mieć kilka różnych odcieni.

Rasy pszczół w Polsce

O tym, że istnieją rasy pszczół wiedzą praktycznie tylko osoby powiązane z branżą. Tymczasem, podobnie jak i inne zwierzęta pszczoły możemy podzielić ze względu na rasy. W Polsce najpopularniejszymi rasami pszczół są:

- pszczoły rasy krainka,

- pszczoły rasy środkowoeuropejskiej,

- pszczoły rasy kaukaskiej,

- pszczoły rasy Buckfast.

W ramach poszczególnych ras można wyróżnić jeszcze linie hodowlane. Rasy pszczół różnią się nie tylko wyglądem, ale i miodnością, agresywnością a nawet skłonnością do występowania rójek, czyli ucieczek z ula. Hodowla matek pszczelich to jednak mocno skomplikowane zagadnienie wymagające wykorzystywania m.in. ulików weselnych czy inkubatorów do wychowu matek. Nic dziwnego, że na hodowaniu matek koncentrują się wyspecjalizowane pasieki a sprzęt pszczelarski wykorzystywany w procesie wychowu matek nie należy do standardowego wyposażenia pracowni pasiecznej.

Czy wszystkie pszczoły w ulu zajmują się tym samym? Jakie są zadania pszczół?

Zadania matki pszczelej

Jedynym zadaniem matki pszczelej jest składanie jajeczek, z których przy odpowiednim karmieniu powstaną kolejne pokolenia pszczół. W trakcie sezonu matka pszczela może złożyć jednego dnia nawet do 2000 jajeczek. Płodność matki jest w dużej mierze zależna od jej rasy i wieku.

Zadania trutni

Trutnie, zgodnie z powszechną opinią nie przemęczają się pracą. W przeciwieństwie do robotnic zajmują się przede wszystkim korzystaniem z zapasów miodu uzbieranego przez zbieraczki. Teoretycznie ich zadaniem jest zapłodnienie matki pszczelej, ale niewielka ilość trutni ma okazję spełnić swoją misję – matka pszczela zostaje zapłodniona raz podczas lotu godowego i może składać jajeczka przez kilka kolejnych lat.

Zadania robotnic

Funkcje robotnic zmieniają się wraz z ich wiekiem. Chociaż pszczoła miodna żyje zaledwie ok. 40 dni, w trakcie swojego krótkiego życia ma okazję spróbować swoich sił w różnych pracach. 

Najmłodsze robotnice – sprzątaczki

Pierwszym zadaniem, jakie stoi przed młodymi robotnicami jest oczyszczanie plastrów i całego wnętrza ula. W praktyce można zaobserwować te pszczele porządki np. gdy pszczoły usuwają z ula inne, martwe owady. 

Robotnice – karmicielki

Po wykonaniu żmudnych prac porządkowych robotnice awansują na karmicielki larw i matki pszczelej. To odpowiedzialna praca – od niej zależy w końcu rozwój całej rodziny. Larwy są karmione miodem i pyłkiem pszczelim. Starsze pszczoły produkują też mleczko pszczele, które stanowi dodatkowy pokarm dla matki i kolejnych pokoleń pszczół.

Robotnice – zbieraczki i producentki wosku

W końcu wolność! Pszczoły – zbieraczki wylatują po nektar i pyłek a następnie składają go w komórkach plastra, po odpowiednim odparowaniu itd. Część pszczół jest wydelegowana jeszcze do budowania plastrów oraz zamykania miodu pod cienką warstwą wosku (tzw. zasklepu). 

Robotnice - strażniczki

Ostatnim zajęciem, jakie przypada w udziale pszczołom – robotnicom jest ochrona roju przed intruzami. Strażniczki bardzo szybko przekazują sobie informację o zagrożeniu – w ciągu kilku chwil od wykrycia intruza rozpoczyna się atak. Strażniczki oprócz wykrywania zagrożenia ze strony innych zwierząt czy ludzi mają na uwadze także pszczoły z innych uli, które mogłyby zainteresować się gromadzonym wewnątrz pszczelego gniazda miodem.

Odkryj więcej - sprawdź naszą propozycję książek o pszczołach