Stan zdrowia pszczół. W jaki sposób sprawdzić, czy pszczoły są zdrowe?

Silne, zdrowe rodziny to podstawa udanej gospodarki pasiecznej. Na kondycję rodzin pszczelich ma wpływ wiele różnych czynników a zadaniem pszczelarza jest jak najszybsze wyłapywanie pierwszych symptomów chorób i uważna obserwacja roju. Im szybciej zainterweniujemy – tym większa szansa na wyleczenie pszczół i powrót pszczelego roju do zdrowia i pełnej produktywności. Jakie są najpopularniejsze metody sprawdzania stanu zdrowia pszczół i na co zwrócić szczególną uwagę w trakcie przeglądu ula? Jak często powinno się oceniać kondycję pszczół? Rozwiewamy wątpliwości!

Co może zagrażać pszczołom?

Pszczoły, jak każde zwierzęta hodowlane są narażone na szereg czynników, które mogą doprowadzić do chorób a w konsekwencji nawet do wyginięcia rodziny pszczelej. Do głównych zagrożeń należą:

- pasożyty, bakterie i wirusy – wszelkie czynniki chorobotwórcze, m.in. bardzo rozpowszechniony w Polsce i na świecie jest problem z roztoczami Varroa destructor, które wywołują groźną chorobę pszczół, jaką jest warroza,

- środki ochrony roślin – agresywna chemia, jakiej używa się we współczesnym rolnictwie to jedno z największych, pszczelich zagrożeń. Stosowanie ich przez rolników w ciągu dnia, kiedy pszczoły korzystają z pożytków mogą doprowadzić do masowego ginięcia pszczół

- inne zwierzęta – np. myszy i nornice, które próbują ulokować się w ulu na zimę,

- człowiek – nieumiejętnie prowadzona gospodarka pasieczna może prowadzić do osłabienia stanu zdrowia pszczół.

Ocena stanu zdrowia pszczół – najbardziej newralgiczne momenty w sezonie

W trakcie sezonu pszczelarskiego jest kilka momentów, w których pszczelarz może szczególnie łatwo określić kondycję rodzin pszczelich. Prześledźmy krok po kroku rok pszczelarski pod kątem oceny stanu zdrowia pszczół!

Krok 1. Ocena rodziny po zimie

Najprostszą i najskuteczniejszą metodą oceny stanu zdrowia pszczół jest kontrola zimowego osypu. Jeśli na dnie ula lub wokół wylotka znajdziemy martwe pszczoły nie zawsze oznacza to, że z pszczołami dzieje się coś złego. Niewielka ilość osypu – dosłownie kilka garści pszczół – to absolutnie normalne zjawisko. Większa ilość martwych pszczół – np. gdy widać, że w gnieździe jest mało robotnic a osyp zajmuje praktycznie całą dennicę – to jednoznaczny znak, że stan zdrowia rodziny jest kiepski. Aby ułatwić sobie kontrolę osypu nie tylko po zimie, ale także w trakcie leczenia pszczół przeciwko roztoczom Varroa warto zainwestować w dennice higieniczne i inne elementy uli drewnianych/styropianowych dopasowane do konkretnego typu ula.

Kolejnym elementem oceny rodziny pszczelej po zimie jest pierwszy oblot – to bardzo ważny moment w sezonie pszczelarskim. Pierwszy oblot to doskonała okazja do obserwacji siły i kondycji rodzin – oblot u silnej rodziny powinien trwać ok. 15 min. W trakcie pierwszego, wiosennego wylotu pszczół z ula można też zaobserwować, czy np. pszczoły nie mają problemów z kolejną groźną chorobą pszczół, jaką jest nosemoza – o porażeniu tą chorobą świadczy kał na przedniej ściance ula w trakcie oblotu.

Krok 2. Przeglądy w sezonie

Nawet w przypadku dużej liczby rodzin pszczelich pszczelarz powinien w trakcie sezonu znaleźć czas na wykonanie chociaż kilku kontrolnych przeglądów. W trakcie przeglądu należy zwracać uwagę nie tylko na dorosłe osobniki, ale także i na rozwijający się w komórkach plastra czerw. Do niepokojących sygnałów, które mogą świadczyć o słabym stanie zdrowia pszczół można zaliczyć:

- mało efektywną pracę pomimo dużej ilości robotnic,

- pszczoły nie interesują się wylotem z ula mimo bliskości pożytku i dobrej pogody,

- pszczoły są osowiałe i niespokojne,

- matka pszczela nie czerwi lub czerwi w małej ilości – problemy zdrowotne matek pszczelich to często źródło pogorszenia się stanu zdrowia i liczebności całego roju,

- nieprawidłowy rozwój czerwiu – np. zamieranie czerwiu w komórkach,

Krok 3. Ocena rodziny przed zimowaniem

Ocenę stanu zdrowia pszczół warto wykonać też przed zimowaniem – od siły i kondycji rodziny zależy przecież m.in. to, na ilu ramkach zostaną zazimowane i jak dużo syropu dla pszczół otrzymają. Jesień w pasiece to też czas na przeprowadzanie leczenia – np. przeciwko roztoczom Varroa destructor. Aby wiedzieć, jak duża jest skala problemu warto przed podaniem lekarstw dla pszczół wykonać kontrolny przegląd gniazda. 

Sprawdź naszą ofertę syropów dla pszczół

Jak pszczelarz może pomóc pszczołom wrócić do formy?

To od pszczelarza zależy w dużej mierze stan zdrowia pszczół. Aby cieszyć się zdrowymi i silnymi rodzinami, które przyniosą dużo miodu warto na bieżąco wykonywać przeglądy, aby jak najwcześniej wyłapać pierwsze oznaki chorób pszczół. Pszczołom osłabionym warto podać specjalne środki naturalne i odżywki dla pszczół, które nie tylko pomagają robotnicom wrócić do formy, ale też minimalizują ryzyko wystąpienia chorób w przyszłości. Probiotyki i witaminy dla pszczół najczęściej podaje się do syropu cukrowego – w sprzedaży znajdziemy też wspierające walkę z chorobami ciasta dla pszczół o wzbogaconym składzie.