Z czego składa się miód? Omawiamy skład miodu

Naturalny miód pszczeli wraca do łask. Coraz częściej sięgamy po niego nie tylko wtedy, gdy atakuje nas katar, podwyższona temperatura czy kaszel. Miód pszczeli wprost z pasieki to remedium na wiele różnych dolegliwości. Może być stosowany w roli naturalnego słodzika, jako kosmetyk a nawet zewnętrznie. Z miodu można zrobić naprawdę wiele! A co kryje się wewnątrz tej słodkiej, lepkiej substancji? Jakie są tajemnice składu miodu i co powoduje, że nie wszystkie odmiany miodu mają takie samo działanie lecznicze? 

Co to jest miód i jak powstaje?

Miód pszczeli to zdecydowanie najpopularniejszy produkt pszczeli. Oprócz pyłku kwiatowego i pierzgi jest też jednym z najcenniejszych pszczelich suplementów diety. Jest wytwarzany przez pszczoły miodne głównie z nektaru roślin miododajnych (miód nektarowy), ale czasem powstaje też w inny sposób: pszczoły oprócz nektaru zbierają też słodką wydzielinę mszyc i innych czerwców, która tworzy tzw. spadź na liściach czy igłach drzew i krzewów – wtedy mamy do czynienia z miodem spadziowym. W specyficznych warunkach powstaje miód nektarowo-spadziowy będący połączeniem obu wspomnianych wyżej gatunków.

Dlaczego nie każdy miód jest taki sam?

Ilość miodów, które możemy spotkać w polskich pasiekach jest naprawdę imponująca. Miody różnią się pomiędzy sobą nie tylko smakiem, ale też kolorem, konsystencją, czasem krystalizacji a przede wszystkim składem. To różnice w składzie przekładają się na różne właściwości różnych gatunków.  

Skład miodu, czyli co się kryje w słoiku?

Jak powszechnie wiadomo, miód to przede wszystkim źródło węglowodanów. To dlatego działa odżywczo i może być stosowany w rekonwalescencji, np. po różnego typu zabiegach. Oprócz cukrów podstawowym składnikiem miodu jest woda. Największe znaczenie dla właściwości leczniczych miodów mają jednak substancje, które w miodzie występują w naprawdę niewielkich ilościach, rzędu maksymalnie kilku procent suchej masy. Są to:

- aminokwasy i białka – m.in. enzymy, korzystnie wpływające szczególnie na pracę układu trawiennego człowieka. Jednym z częściej identyfikowanych w miodzie enzymów jest diastaza Do innych prolina, korzystnie wpływająca na funkcjonowanie układu moczowego,

- kwasy organiczne – m.in. kwas mrówkowy, kwas octowy czy kwas jabłkowy – mają działanie przeciwdrobnoustrojowe. To za ich przyczyną smak miodu może się diametralnie różnić w  zależności od dokładnej zawartości poszczególnych kwasów w danym gatunku;

- witaminy – zwłaszcza te z grupy B, ale w miodzie znajdziemy także witaminę A, C czy PP;

- biopierwiastki – zawartość w miodzie żelaza, magnezu czy cynku powoduje, że po bogatsze w te minerały odmiany miodów (np. miód gryczany) warto sięgnąć w przypadku niedoborów. Zawartość biopierwiastków sięga 1% głównie w miodach spadziowych – procentowa zawartość biopierwiastków w miodach nektarowych to około 0,5%.

- substancje fenolowe – m.in. kwercytyna, apigenina czy chryzyna,

- olejki eteryczne – pochodzące wprost z nektaru roślin miododajnych. To m.in. od nich jest uzależniony aromat i smak konkretnej odmiany miodu;

- flawonoidy i terpeny – cenione za działanie jako wolne rodniki, ale mające także działanie jako naturalny antybiotyk,

- inne substancje występujące w znikomych ilościach – to głównie pyłek pszczeli, mleczko pszczele, sterole i fosfolipidy.

Spróbuj naszych naturalnych miodów

Jak konkretne składniki miodu wpływają na stan zdrowia?

Miód pszczeli to produkt o zróżnicowanych właściwościach. Jest stosowany zarówno w profilaktyce, jak  i leczeniu wielu różnych dolegliwości. Nic dziwnego – miód to prawdziwa skarbnica zdrowia. Jak poszczególne elementy składowe wpływają na funkcjonowanie naszego organizmu? Poniżej przygotowaliśmy małą ściągawkę z najważniejszych właściwości miodu!

Działanie odżywcze

Wysoka zawartość węglowodanów powoduje, że miód to doskonałe uzupełnienie diety, zwłaszcza w okresach osłabienia organizmu czy w czasie rekonwalescencji. Regenerującym i odżywczym działaniem charakteryzują się w szczególności miody rzepakowy i miód leśny, które mają wysokie wartości indeksu glikemicznego.

Działanie antybiotyczne

Miód to substancja znana ze swojego działania jako naturalny antybiotyk. Jest to związane m.in. z zawartością w miodzie nadtlenku wodoru, którego 3% roztwór znamy doskonale jako woda utleniona. Szczególnie silne działanie antybiotyczne wykazuje miód gryczany. Naturalny miód prosto z pasieki działa niszcząco m.in. na paciorkowce.

Działanie na układ trawienny

Pozytywny wpływ naturalnego miodu pszczelego na układ trawienny wiąże się z obecnością enzymów, pochodzących m.in. ze śliny pszczół. Słodycze czy przetwory z miodem są o wiele bardziej lekkostrawne niż te, które bazują na tradycyjnym, białym cukrze. Miód jest wykorzystywany w leczeniu zaparć i biegunek a także innych problemów trawiennych – literatura podaje, że miód i propolis może być wykorzystywany nawet w walce z groźną bakterią Helicobakter pylori.

Detoksykacja i oczyszczanie organizmu

Dzięki zawartości prostych cukrów w składzie miodu a zarazem sporej ilości biopierwiastków – szczególnie w miodzie gryczanym – miód pszczeli naturalnie wspiera procesy odtruwania i oczyszczania organizmu przy jednoczesnym wsparciu poszczególnych organów. Detoksykację miodem możemy przeprowadzić nie tylko jedząc miód, ale nawet… wykonując masaż miodem!

Miód na odporność

Jednym z najpopularniejszych zastosowań miodu jest wzmacnianie odporności. Jest to pośrednio związane z działaniem przeciwdrobnoustrojowym i przeciwbakteryjnym miodu, które wiąże się z obecnością w składzie miodu m.in. kwasów organicznych. Dzięki lekko kwaśnemu pH miodu może on skutecznie zapobiegać rozwojowi grzybów i zwalczać wirusy, wywołujące przeziębienia i stany zapalne.

Bibliografia:

Danuta Jaworska, Elżbieta Rosiak: Właściwości probiotyczne i prebiotyczne miodów pszczelich w aspekcie ich jakości i bezpieczeństwa zdrowotnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2019, 3/26, 36-48.

Elżbieta Hołderna-Kędzia, Bogdan Kędzia: Krajowe miody odmianowe w profilaktyce i lecznictwie, Borgis – Postępy Fitoterapii, 2/2021, 114-124.

Elżbieta Hołderna-Kędzia, Bogdan Kędzia: Wpływ miodu na przemiany metaboliczne zdrowych ludzi, Borgis – Postępy Fitoterapii 3/2006, 145-154.