Jak długo żyje pszczoła?

Życie pszczół to jeden z przykładów doskonałej organizacji biologicznego mikroświata. Tym, jak dobrze funkcjonują te maleńkie organizmy i jak doskonale potrafią dostosować się do hierarchii, jak obowiązuje w roju pszczół fascynują się nie tylko pszczelarze. Pszczoły w ulu mają ściśle określone zadania i każda z nich jest nieocenionym elementem ich małego ekosystemu. Dla badaczy, ale i dla „zwykłych zjadaczy miodu” intrygująca jest już długość życia tych z pozoru nieliczących się w przyrodzie owadów. Jak długo żyje pszczoła i od czego to zależy? Dzisiaj odkrywamy tajemnice pszczelej metryki!

Pszczoły – idealnie zorganizowana rodzina

W ramach jednego roju pszczelego pszczoły najczęściej należą do jednej rasy, chociaż zdarzają się sytuacje, w których członkami jednej rodziny pszczelej stają się dwie oddzielne linie – np. w sytuacji, gdy pszczelarz w trosce o dobro rodziny postanawia je połączyć. Chociaż pozornie każda pszczoła w roju jest samodzielnie latającym owadem stanowią one elementy pszczelej układanki – poszczególne robotnice mają ściśle sprecyzowane zadania, podobnie jak matka pszczela. O co tak naprawdę chodzi?

Jakie zadania wykonują poszczególni członkowie rodziny pszczelej?

Ul szczególnie latem to miejsce, które tętni życiem praktycznie przez całą dobę. Matka pszczela składa jajeczka w komórkach pszczelich plastrów. Robotnice w zależności od wieku wykonują prace porządkowe w ulu. Budują też węzę pszczelą – czyli cienkie, woskowe arkusze, które dla pszczół są jakby matrycą w budowie nowych plastrów, kitują propolisem przestrzenie międzyramkowe, dzięki czemu uszczelniają ule i elementy do uli… 

Najważniejsze prace wykonywane przez pszczoły

To jednak dopiero początek! Zdecydowanie najważniejsze zadania, które muszą wykonać pszczoły wewnątrz gniazda jest karmienie matki pszczelej i czerwiu - larw rozwijających się w komórkach. Pszczoły poddają też obróbce nektar i pyłek przynoszony przez zbieraczki do ula – to zadanie pochłania bardzo dużo ich cennego czasu. Przenosząc nektar z komórki do komórki odparowują go, podobnie jak pyłek kwiatowy, który ubijają w komórkach plastra razem z miodem i śliną – w ten sposób powstaje pierzga pszczela. Część pszczół jest odpowiedzialna za termoregulację gniazda; jeszcze inne pilnują otoczenia ula, aby gdy tylko w pobliżu pojawi się jakiś intruz szybko wybić mu z głowy zaglądanie do wnętrza gniazda. Życie pszczół jest naprawdę bardzo zapracowane!

Jak długo żyje pszczoła?

Tak intensywny tryb życia, jaki prowadzą pszczoły jest nie bez znaczenia, jeśli chodzi o długość ich życia. Standardowo owad ten w środku sezonu pszczelarskiego – latem – żyje dosłownie kilka tygodni. Wiele zależy jednak od funkcji, jaką dana pszczoła spełnia w ulu. Jak wygląda to w praktyce?

Matki pszczele

Matka pszczela to pszczoła, która może cieszyć się najdłuższym życiem spośród wszystkich pszczół w roju. Jest to zasługa mleczka pszczelego, którym pszczela królowa jest karmiona przez cały czas czerwienia w przeciwieństwie do pozostałych owadów z rodziny. Robotnice a raczej ich larwy mogą smakować ten niezwykły eliksir długowieczności (jak nazywane jest mleczko pszczele) jedynie przez 3 dni. Matka pszczela może żyć w rodzinie nawet do 7 lat, chociaż w większości pasiek kilkuletnie królowe są usuwane z gniazda a na ich miejsce poddaje się nowe matki. Hodowla matek to skomplikowane zagadnienie, dlatego zdecydowana większość pszczelarzy korzysta z możliwości zakupu matki pszczelej do swojej pasieki w razie potrzeby. Matkę pszczelą można kupić zarówno w pasiekach hodowlanych, instytutach, jak i nawet w internetowych sklepach pszczelarskich takich, jak Centrum Pszczelarskie Łukasiewicz.

Sprawdź naszą ofertę matek pszczelich

Trutnie

Trutnie, czyli samce pszczół żyją na ogół do 3 miesięcy. Oprócz zapłodnienia królowej, co ma miejsce tylko w przypadku nieunasiennionej, młodej matki trutnie tak naprawdę nie wykonują prac w gnieździe. Ich obecność jest zbędna dla pszczół, bo wraz rosnącą liczbą trutni zaczyna ubywać zapasów miodu wewnątrz ula… Stąd jesienią większość trutni ginie wyrzucona z gniazda przez robotnice.

Robotnice

Średnia długość życia robotnicy w gnieździe to 42 dni. Pszczoły, które wygryzają się latem żyją zdecydowanie krócej niż robotnice, które wchodzą w skład zimowego kłębu. Jest to związane nie tylko z bardziej intensywnym trybem życia pszczół latem, ale też i z większą liczbą niebezpieczeństw, jaka czyha na pszczoły o tej porze roku. Liczebność gniazda pszczelego na przestrzeni roku mocno się zmienia – łatwiej jest przezimować mniej licznym rodzinom a duża część pszczół ginie w trakcie przerabiania syropu dla pszczół podawanego jesienią bezpośrednio do uli. Pszczoły, które wchodzą w skład kłębu zimowego mogą żyć nawet pół roku. Zimą matka pszczela nie składa jajeczek, więc pszczoły, które zimują w ulu na wiosnę wylatują na pierwsze obloty w niezmienionym składzie – o ile uda im się przetrwać długą i ciężką zimę.

Od czego zależy długość życia pszczół? 

Długość życia pszczół jest uzależniona nie tylko od pory roku i od naturalnej zmiany liczebności pszczelego roju. Obecnie duże znaczenie mają czynniki zagrażające życiu pszczół – niektóre z nich są bezpośrednio związane z działalnością człowieka.

Czynniki zagrażające życiu pszczół

Choroby pszczół

Choroby pszczół mają zdecydowany wpływ na populację i długość życia tych owadów. Najczęściej spotykanymi chorobami pszczół, z jakimi mamy do czynienia w Polsce są: warroza, nosemoza i zgnilec amerykański.

Stosowanie środków ochrony roślin

Środki ochrony roślin a w szczególności środki owadobójcze to potężne zagrożenie dla pszczół – szczególnie, gdy są stosowane w dzień – w trakcie pracy pszczół. Korzystanie przez pszczoły z opryskanych pożytków pszczelich może doprowadzić do wyginięcia całych pasiek, dlatego tak ważne jest świadome rolnictwo.

Naturalnie występujące zagrożenia – owady i zwierzęta

Do zagrożeń, z którymi muszą walczyć pszczoły możemy zaliczyć też owady i zwierzęta, które potrafią wyrządzić niemałe szkody zwłaszcza wiosną czy jesienią. Takim zagrożeniem może być dla pszczół nie tylko niedźwiedź, ale nawet i dzięcioł, który uporczywym stukaniem w ul może niepokoić zimującą rodzinę. Pszczoły giną też, gdy we wnętrzu ula zagnieździ się np. mysz czy nornica – harmonia rodziny pszczelej jest wtedy zaburzona a taki intruz często dodatkowo zjada zapasy miodu.