Kiedy pszczoły są najbardziej aktywne?

Życie w pasiece to absolutnie fenomenalne zjawisko, które hodowca pszczół może podglądać każdego dnia. Pomimo, że rozwój rodziny pszczelej przebiega w każdym roku analogicznie, zmienność przyrody może zaskoczyć nawet najbardziej doświadczonego pszczelarza. Kiedy pszczoły wykazują największą aktywność i czym tak naprawdę jest aktywność wśród pszczół? Jak ją rozpoznać i na które etapy rozwoju rodziny pszczelej warto zwrócić uwagę w roku pszczelarskim, aby maksymalnie wspierać aktywność pszczół? Dzisiaj przyjrzymy się, jak wygląda życie pszczół z bliska!

Aktywność pszczół – co to jest?

Aktywność pszczół to ta część roku pszczelarskiego, w której pszczoły odbywają loty po pyłek i nektar a w gnieździe następuje ich szybki i regularna zmiana liczby robotnic. Pod nazwą aktywności pszczół kryje się ich wiosenne przebudzenie do życia, letni rozwój rodziny i jesienne przygotowania do kolejnej zimowli. Aktywność pszczół to dla pszczelarza okres wytężonej pracy – to właśnie w fazach największej aktywności roju pszczelego pozyskiwane są miody naturalne oraz inne produkty pszczele, mające szerokie zastosowania w profilaktyce i lecznictwie różnych chorób – m.in. niezwykle wartościowe mleczko pszczele czy kit pszczeli, nazywany inaczej propolisem. Aktywność pszczół to czas, w którym w pasiece dzieje się zdecydowanie najwięcej. Jak rozpoznać, że pszczoły już są aktywne?

Główne objawy aktywności u pszczół – kiedy pszczoły są aktywne i jak to rozpoznać?

Co się dzieje wiosną w pasiece?

Pierwsze oznaki wiosennej aktywności pszczół możemy zaobserwować już bardzo wczesną wiosną a nawet zimą – w przypadku, gdy zima przebiega łagodnie i warunki atmosferyczne na to pozwalają. Najbardziej rozpoznawalnym elementem aktywności pszczół na wiosnę jest pierwszy oblot pszczół. Dzień pierwszego, wiosennego oblotu to nie tylko moment licznego opuszczenia uli przez pszczoły – to także szansa dla pszczelarza na diagnozę stanu zdrowia i liczebności swoich rodzin bez dokładnego przeglądania gniazd. 

Późnowiosenna i letnia aktywność pszczół

Gdy temperatura pozwala pszczołom na regularne opuszczanie gniazd, rozwój pszczelego roju zdecydowanie przyśpiesza. W tym czasie aktywność u pszczół to nie tylko sprzątanie gniazd po zimie i loty po wodę, nektar i pyłek. To także praca matki pszczelej – czerwienie, czyli składanie jajeczek pszczelich w komórkach plastrów. Swój udział w wiosennej i wczesnoletniej aktywności pszczelej mają też te robotnice, które nie opuszczają gniazd z racji młodego wieku – pielęgnują rozwijające się larwy pszczół, dbają o porządek i przenoszą zapasy z komórki do komórki. Latem – gdy ilość pożytków pszczelich w okolicy znacznie się zwiększa a liczba pszczół w rodzinie zdecydowanie przyrasta – pszczoły koncentrują swoją aktywność szczególnie na gromadzeniu zapasów: miodu i pyłku kwiatowego, który jest ubijany w komórkach plastrów razem ze śliną pszczół i miodem jako pierzga pszczela. 

Aktywność pszczół jesienią

Jesień to czas na ostatnie zbiory produktów pszczelich przed zbliżającą się zimą. Aktywność pszczół w tym okresie to przede wszystkim loty po pyłek i nektar, troska o rozwój kolejnych pokoleń pszczół a w dalszej kolejności także przerabianie pokarmu dla pszczół, który jest im podawany przed zimą do umieszczonych wewnątrz uli podkarmiaczek. To duże wyzwanie nawet dla silnego roju – magazynowanie w komórkach plastra syropu dla pszczół ma na celu nie tylko zapewnienie rodzinom potrzebnego pokarmu zimą, ale również zahamowanie matki pszczelej w czerwieniu w tym okresie. 

Zapoznaj się z naszą ofertą pokarmu dla pszczół

Jakie czynniki wpływają na aktywność u pszczół?

Aktywność pszczół jest mocno zmienna w trakcie roku pszczelarskiego. Jest to związane nie tylko ze zmianą poszczególnych pór roku i pogody, jaka panuje wiosną, latem czy jesienią. Pszczoły – doskonale zorganizowane organizmy – wykonują tylko i wyłącznie niezbędne prace. Wiosną czy jesienią, gdy rodzina jest niewielka, jej potrzeby też są mniejsze niż w środku lata, więc aktywność pszczół także może być znacznie mniejsza. Co ma wpływ na aktywność u pszczół?

Warunki atmosferyczne

To oczywista oczywistość! Rozwój pszczelego roju jest możliwy tylko i wyłącznie w przypadku wystąpienia odpowiednich temperatur – ich loty odbywają się w temperaturach powyżej 10°C. Zmieniający się w ostatnich latach klimat dość mocno wpływa na aktywność pszczół – łagodniejsze zimy sprawiają, że czas ich aktywności się wydłuża a z drugiej strony zimowla pszczół to zupełnie nowe wyzwania. Aktywność pszczół może spadać w bardzo upalne dni – w temperaturach powyżej 40°C pszczoły raczej niechętnie korzystają z pożytków pszczelich a przy tak wysokich wskazaniach termometru wiele roślin po prostu nie nektaruje.

Stan zdrowia pszczół a ich aktywność

Zdrowe, prężnie rozwijające się rodziny pszczele są zdecydowanie bardziej aktywne niż rodziny porażone, chore na choroby czerwiu lub cierpiące z powodu chorób dorosłych osobników pszczół. Spadek aktywności pszczół to jeden z pierwszych i najbardziej alarmujących sygnałów dla pszczelarza, że warto sprawdzić rodzinę pod kątem chorób pszczelich. Choroby najczęściej atakujące rodziny pszczele w Polsce to przede wszystkim warroza, ale i nosemoza oraz zgnilec amerykański.

Baza pożytkowa w okolicy a ich aktywność

Większa baza pożytkowa w najbliższym otoczeniu pasieki to zdecydowanie większa aktywność pszczół! Dlatego warto planować ustawianie nowych pasiek w miejscach, gdzie kwitną różnorodne, ale miododajne rośliny. W takich miejscach szansa na szybki i intensywny rozwój rojów przy jednocześnie dużych zbiorach produktów pszczelich jest największa.

Jak wspierać aktywność pszczół?

Czy można wspierać aktywność u pszczół? Pewnie, że tak! Jak to zrobić? Oto kilka naszych wskazówek:

Obserwacja już od wiosny

Przedwiośnie to najtrudniejszy czas dla pszczół. W tym okresie mamy do czynienia z wahaniami temperatur a to dla pszczół sprzeczne sygnały dotyczące ich rozwoju. Wiosną warto bacznie obserwować pogodę i w nawiązaniu do niej prowadzić prace pasieczne takie, jak stosowanie dodatkowych ociepleń w ulach, modyfikacja stosowanej dennicy (z siatkowanej na pełną), podawanie ciasta cukrowego czy pierwsze, wiosenne przeglądy. 

Regularna obserwacja

Mówi się, że im rzadziej pszczelarz zagląda do ula tym lepiej. Zgoda, ale… nawet, jeśli nie monitorujemy często sytuacji poprzez przeglądy rodzin warto chociaż co parę dni obserwować pracę pszczół w ciągu dnia. Ma to duże znaczenie zwłaszcza w newralgicznych sytuacjach, np. przy skłonności danego roju do rójki czy po wygryzieniu się nowej matki pszczelej.

Szybka reakcja

Wystąpienie chorób, walka ze szkodnikami takimi, jak myszy czy dzięcioły to tylko kilka przykładów sytuacji, w których pszczołom bardzo potrzebna jest pomoc człowieka. Zadaniem pszczelarza nie jest pozyskanie jak największych ilości produktów pszczelich, ale przede wszystkim troska o dobrostan swoich zwierząt.

Zapewnienie pszczołom odpowiednich warunków do rozwoju

Pszczelarstwo to bardzo wymagająca dziedzina. Każdy, nawet najmniejszy błąd w hodowli pszczół może nieść ze sobą przykre konsekwencje. Nawet, jeśli zauważmy, że rodzina wykazuje mniejszą aktywność ze względu np. na niekorzystną lokalizację ula warto szybko reagować, aby zapewnić pszczołom jak najlepsze warunki do rozwoju. Czasem przesunięcie ula dosłownie o kilka metrów czy ustawienie w pasiece dodatkowego poidła pasiecznego dla pszczół może mieć naprawdę duże znaczenie!