Nocne życie pszczół, czyli co pszczoły robią w nocy?

Praca w pszczelim roju to dla pszczół przynależność do ściśle zhierarchizowanej rodziny i wykonywanie precyzyjnie powierzonych prac. W ulu nie ma miejsca na odpoczynek – no chyba, że mówimy o leniwym życiu trutni! Czy pszczoły zachowują taką samą aktywność w dzień, jak i w nocy? Czy te pożyteczne, ale przede wszystkim bardzo pracowite owady mają chwile wytchnienia? Czy pszczoły w ogóle śpią? A jeśli tak to jak długo? Dzisiaj odkrywamy prawdę na temat tego, co dzieje się w rodzinie pszczelej przez całą dobę!

Podział prac w rodzinie pszczelej

W każdej rodzinie pszczelej hierarchia wygląda tak samo. Bez wątpienia najważniejszą pszczołą jest matka pszczela, której zadaniem jest po prostu składanie jajeczek. Dzięki temu rój może się rozwijać, a nieobecność matki pszczelej to sytuacja bardzo alarmująca i wymagająca szybkiej interwencji pszczelarza. W ulu można natknąć się też na trutnie, czyli męskie osobniki pszczoły miodnej – są one jednak zupełnie nieproduktywne. Oprócz zapłodnienia nieunasiennionej królowej trutnie nie mają w praktyce żadnych zadań do wykonania – są uważane przez bezużyteczne nawet przez robotnice, które wraz z nadejściem jesieni po prostu pozbywają się trutni z ula. 

Kolejną grupą pszczół w ulu są robotnice, które bezapelacyjnie występują najliczniej w rodzinie pszczelej. Ich zadania są ściśle uzależnione od wieku pszczół – pszczoły młode, które dopiero co wygryzły się spod zasklepu wykonują prace porządkowe. Inne prace, które są wykonywane przez robotnice to m.in. karmienie larw, przenoszenie nakropu/miodu/pyłku pszczelego wewnątrz ula, karmienie i opieka nad matką pszczelą, budowanie plastrów, kitowanie ramek pszczelich, wentylacja lub ogrzewanie gniazda itp., itd. Najbardziej efektywną pracą wśród robotnic wyróżniają się pszczoły – zbieraczki, które odbywają loty po nektar i pyłek kwiatowy. To dzięki ich wytężonej pracy rój ma zapewniony dostęp do pożywienia przez całą dobę.

Aktywność pszczół a pora dnia, czyli o tym, dlaczego pszczoły latają tylko i wyłącznie w dzień…

Aktywność pszczół jest uzależniona nie tylko od pory dnia, ale także od temperatury. To z tego powodu latem intensywne loty pszczół rozpoczynają się już bardzo wczesnym rankiem podczas, gdy zimą życie w pasiece zamiera. Chociaż pszczoły wylatują z ula jedynie w dzień, praca w ulu trwa przez całą dobę!

Zapoznaj się z ofertą naszej literatury i dowiedz się więcej o życiu pszczół

Wzrok u pszczół a ich aktywność dobowa

Biorąc pod uwagę zapał pszczół do pracy te małe owady na pewno chętnie korzystałyby z możliwości oblatywania roślin miododajnych również nocą – szczególnie w środku lata. Powstrzymuje je przed tym jednak wzrok, który skutecznie uniemożliwia im nocne loty. Pszczeli zmysł wzroku widzi jedynie kilka podstawowych barw – m.in. biały, czarny czy niebieski. Wbrew pozorom pszczoły pozostają ślepe na taki kolor, jak np. czerwony – w ich oczach ta barwa to pochodna białego lub czarnego.

Czy to oznacza, że pszczoły nigdy nie latają nocą?

 Pszczoły odwiedzają nocą kwiaty jedynie, gdy jest bezchmurnie a księżyc mocno oświetla otoczenie pasieki, np. w trakcie pełni. Do wieczornych lub nawet nocnych lotów musi pszczoły zmotywować też obecność wyjątkowo obfitego pożytku pszczelego – w praktyce to rzadko spotykane. 

Pszczoły nocą mogą wylecieć z ula także w innej sytuacji – wtedy, gdy poczują się zagrożone. Dobrze wiedzą o tym pszczelarze, którzy prowadzą pasieczną gospodarkę wędrowną – przewożenie uli nocą lub jeszcze przed świtem to praktycznie jedyna opcja, jeśli zależy nam na stałej liczebności roju. Przewożenie uli i elementów do uli nawet nocą może być trudne – jeśli jest bardzo gorąco, pszczoły nie będą chciały schować się do środka i wtedy ciężko będzie je przygotować do transportu. Lepiej nie sprawdzać, czy agresywność pszczół wieczorem i w nocy jest taka sama, jak w środku dnia! 

Co się dzieje w ulu nocą?

Chociaż może się wydawać, że noc to jedyny czas na odpoczynek dla pszczół, prawda wygląda zupełnie inaczej. Nocą odpoczywają jedynie zbieraczki, które nie mogą wykonywać swoich zadań – tak, pszczoły miodne śpią i śpią wcale niemało – od 5 do 8 godzin na dobę. Dla zbieraczek to właśnie noc jest momentem wytchnienia, ale pozostałe pszczoły ciągle wykonują swoje prace – sprzątanie ula, przenoszenie nektaru czy ubijanie pyłku kwiatowego podczas zamiany go w pierzgę, karmienie larw i opieka nad królową to zadania, które muszą być wykonywane przez całą dobę. Przez całą noc pszczoły pracują nad wytwarzaniem miodu, budowaniem plastrów pszczelich – np. wypacaniem wosku na węzie pszczelej czy troszczą się o zapewnienie odpowiednich warunków temperaturowych wewnątrz gniazda.

Skąd wiadomo, że pszczoły nocą pracują?

Najlepiej można to sprawdzić w pasiece jesienią, kiedy podawany jest do gniazd syrop dla pszczół. Aby uniknąć rabunków pomiędzy rodzinami pszczelimi zgromadzonymi w ramach jednego pasieczyska porcje pokarmu dla pszczół są podawane do podkarmiaczek wieczorem. Kolejnego dnia już rano można zauważyć ubytek pokarmu w podkarmiaczce – w ciągu jednej nocy rój może „przerobić” nawet do 8 kg syropu cukrowego na pokarm magazynowany w ramkach!